De Historische Kring vertelt … 2019

logo HKE vrijstaand png

Klik op een van de onderstaande titels om direct naar het onderwerp te gaan.

Ter gelegenheid van het 40-jarig bestaan van de Historische Kring Eemnes in 2019 schreef bestuurslid Henk van Hees een toepasselijk gedicht. Klik hier om het gedicht te zien.

Intocht Burgemeester Kolfschoten,
17 augustus 1948

Jonge Boerenbond te paard

In de afgelopen maand kregen we een paar foto’s geschonken tussen een aantal andere papieren. De schenker wist niet waarover de foto’s gingen. De ene leek iets met een afscheid of een intrede van een burgemeester te maken te hebben. De betreffende personen leken wel een beetje op het echtpaar Van Ogtrop-Van Voorst tot Voorst. De andere betrof bijgaande met een stoet bereden, ongezadelde paarden. De gedachten gingen uit naar de Meentweg en misschien Stad en Lande Ruiters (opgericht 1957). We kwamen er niet uit.

Een paar dagen later fietste één van ons voor een boodschap naar Baarn. Op de terugtocht, aan het eind van de Wakkerendijk, kreeg hij voorbij het huis ineens de gedachte: ‘Barst, dat is het witte huis op de foto!’ Na controle, inderdaad Wakkerendijk 264. Links op de rand van de foto is nog net de voorkant van een rijtuig te zien. Het leek te maken te hebben met een rijtoer, zoals gebruikelijk bij de intrede van een burgemeester.

Na wat gezoek in de gedigitaliseerde Laarder Courant, gefocusseerd op het jaar 1948 van het vertrek van burgemeester van Ogtrop, kwamen we al snel op de intrede van zijn opvolger, de heer E.J.M. Kolfschoten, op 17 augustus 1948. De krantenfoto legde via het opmerkelijke hoedje van mevrouw Kolfschoten direct de link met de andere foto. Zij werden aan de gemeentegrens met Laren binnengehaald. Na wat plichtplegingen kreeg mevrouw Kolfschoten een boeket uit handen van Carolientje Mol en Marietje Hoogland, eerlijk verdeeld tussen de beide scholen. Het burgemeestersechtpaar stapte over in een landauer en het ging in optocht naar het gemeentehuis, voorafgegaan door een groep ruiters van de Jonge Boerenbond. Het uitvoerige bericht rept niet van een rijtoer over de Wakkerendijk, maar mogelijk is die gedaan tussen de installatie in het gemeentehuis en de receptie in het Vereenigingsgebouw.

De foto toont ons in elk geval de Jonge Boerenbond op de nog oorspronkelijke smalle straat van de Wakkerendijk naast de in 1948 daar nog aanwezige dijkverhoging. In 1953 was de hele situatie veranderd met dank aan burgemeester Kolfschoten. Wie meer weet van deze foto mag het ons vertellen.

Eerder geplaatst in De Rotonde, jrg. 16, nr. 5, 1 maart 2019.

Deze Binnendiekers, geïntroduceerd ca. 1987, zijn inmiddels ook historie.

De namen Eemnes-Binnen en -Buiten

Door een besluit in 1811 werden de gemeentes Eemnes-Binnen en Eemnes-Buiten samengevoegd tot één gemeente Eemnes. De plaatsnamen van de twee dorpen bleef men nog lang gebruiken. Ook nu heet de bushalte bij het Dikke Torentje nog Eemnes-Binnen. Van omstreeks 1500 tot heel globaal 1750 waren de namen iets anders. Namelijk Eemnes Binnendijks en Eemnes Buitendijks. Bij mensen van buiten Eemnes was er soms verwarring over de ligging. De kerk van Eemnes-Binnen staat immers buiten de vroegere zeedijk en de kerk van Eemnes-Buiten staat er binnen. Maar wat is dan een goede verklaring?

Volgens een recente publicatie van Historische Kring Eemnes (HKE-2017-3) is de volgende verklaring van de namen de meest waarschijnlijke. Na de stormvloeden van 1409 tot 1433 was de in 1439 ingevoerde naam ‘Bynnendijck’ voor het zuidelijk gelegen dorp begrijpelijk door verhuizingen van inwoners van Eembrugge naar de westkant van de Wakkerendijk. Omstreeks 1500 ging die naam over in ‘Emenesse Bynnendijcx’. Waarschijnlijk was dat, omdat de inwoners zich nauw verbonden voelden met het noordelijker gelegen dorp met stadsrechten, dat in 1352 ‘Emenesse’ werd genoemd. Vanaf die tijd verlengde men die naam tot ‘Emenesse Buytendijcx’, als tegenhanger van ‘Bynnendijcx’. In de loop van de 18e eeuw is men in plaats daarvan gaan schrijven Eemnes-Binnen en -Buiten.

In de twintigste eeuw zijn er door historici veel onderzoeken gedaan naar de herkomst van de namen. De eerste publicatie met een verklaring van de twee namen is van 1928. Auteur was de in Den Haag wonende geograaf A.A. Beekman. Dat was op verzoek van de toenmalige dijkgraaf van Waterschap Eemnes. Daarna volgden er meer dan 10 publicaties over dit onderwerp, van verschillende historici. Sedert 1995 is de meest gehoorde en gelezen verklaring, dat de ligging ten zuiden en ten noorden van de Eemnesser Vaart de reden is van de naamgeving Binnen en Buiten. Die is gegeven door Prof. C. Dekker, destijds archivaris  van Het Utrechts Archief. Hij gaf die verklaring omdat de Zuidwend, de strook land aan de noordkant van de Eemnesser Vaart, lange tijd is aangezien voor een afgegraven dijk en een grens van ontginning is geweest. De HKE-publicatie van 2017 verwerpt dat, omdat de Zuidwend geen dijk was en omdat er tussen de Zuidwend en Eemnes-Binnen nog een andere ontginningsgrens lag toen in 1439 de naam ‘Bynnendijck’ werd gegeven.

Eerder geplaatst in De Rotonde, jrg. 16, nr. 9, 26 april 2019.